Waxaa Qoray: Caa’isho Cilmi
Ceelbaraf, Soomaaliya – Dhacdadii lagu laayay todobo ka tirsan Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed (CXDS) Khamiistii, 26-kii Diseembar 2024, ayaa bannaanka soo dhigtay dhibaatooyinka ka sii daraya ee dagaallada qabaa’ilka ee dalka ka jira, kuwaas oo saameyn xooggan ku yeeshay amniga iyo midnimada Soomaaliya.
Ciidamada, oo kasoo laabtay howlgal ay ka sameeyeen degmada Ceelbaraf ee gobolka Shabeellaha Dhexe, ayaa jidka loogu galay iyagoo ku sii jeeday gobolka Hiiraan. Weerarka, oo loo maleynayo in uu salka ku hayo colaado qabaa’il, ayaa sababay dhimashadooda, kadib markii dableyda weerarka geysatay ay ku amreen inay is dhiibaan, kaddibna si arxan darro ah u dileen.
Ballanqaadyada Madaxda Federaalka iyo Hirshabeelle
Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo maamulka Hirshabeelle ayaa si kulul u cambaareeyay weerarkan. Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Cabdulqaadir Maxamed Nuur, oo shir jaraa’id ku qabtay Muqdisho, ayaa ballanqaaday in gacanta lagu soo dhigi doono dambiilayaasha:
“Waxaan ku rajo weynahay in 48 saacadood gudahood aan ku soo qaban doono kuwii falkaas ka dambeeyay,“ ayuu yiri wasiirka, inkastoo wakhtigaasi uu dhaafay iyadoo aan wax war ah laga helin qabashada dambiilayaasha.
Taliyaha Booliska Hirshabeelle, Xasan Dhicisow Xasan, ayaa isna ku nuuxnuuxsaday in maamulkiisu u diyaarsan yahay la shaqeynta dowladda si loo helo dambiilayaasha:
“Ka Hirshabeelle ahaan, waxaan diyaar u nahay inaan tallaabo sharci ah ka qaadno cid walba oo ku lug leh falalkan arxan darrada ah,” ayuu yiri.
Intaa waxaa dheer, Wasiirka Arrimaha Gudaha Hirshabeelle ayaa shaqo ka joojin ku sameeyay guddoomiyihii degmada Ceelbaraf, Yuusuf Xasan Xuurshoow, isagoo ku eedeeyay inuu ku guuldareystay gudashada waajibaadkiisa shaqo ee ku aaddanaa amniga deegaanka.
“Kadib qiimeyn uu sameeyay wasiirka, waxaa cadaatay in guddoomiyuhu ka gaabiyay waajibaadkiisa shaqo, taas darteedna shaqada waa laga joojiyay,“ ayaa lagu yiri warsaxaafadeed kasoo baxay xafiiska wasiirka.
Madaxweynayaashii hore oo cambaareeyay weerarka
Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Shariif Sheekh Axmed, ayaa tilmaamay in fashilka siyaasadeed uu horseeday colaadaha sii kordhaya:
“Marka siyaasadda ay dadka ku ridi weydo rajo, waxay keeneysaa inay isugu dhacaan dariiqooyin kale oo ay ka mid yihiin dagaallada sokeeye. Waxaan u baahanahay in dalka dib loogu dhiso kalsooni iyo midnimo,“ ayuu yiri.
Madaxweynihii hore Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa isna cambaareeyay dagaallada qabaa’ilka, isagoo ugu baaqay Soomaalida inay ka waantoobaan colaadaha:
“Dagaalladan macno darrada ah wax guul ah ma keenaan, geeri mooyee. Waxaan ugu baaqayaa shacabka Soomaaliyeed inay joojiyaan colaadaha oo ay wadajir u shaqeeyaan.“
Dagaallada Qabaa’ilka iyo Saameyntooda
Dhacdadan ayaa ku soo beegantay iyadoo dagaallo qabaa’il oo baahsan ay ka socdaan qaybo badan oo dalka ka mid ah, kuwaas oo labada sano ee la soo dhaafay si xawli ah u sii xoogeystay. Khubaro badan ayaa rumeysan in dagaalladan ay salka ku hayaan maamul xumo iyo loollan siyaasadeed oo sii murjinaya xasaradaha.
Elder Axmed Xasan, oo ka mid ah waxgaradka Hirshabeelle, ayaa ku baaqay in xal waara loo helo colaadaha:
“Dagaal dambe oo dhiig daadiya lama aqbali karo. Waa in loo gudbaa wada hadal iyo isfahan dhab ah oo u dhexeeya qabaa’ilka,“ ayuu yiri.
Inkasta oo dowladda iyo maamullada deegaanku ay ballan qaadeen in cadaaladda la horkeeni doono dambiilayaasha, dhacdadan ayaa markale iftiimisay dhibaatooyinka amniga iyo colaadaha qabaa’ilka ee dalka ka jira. Shacabka Soomaaliyeed, oo la daala dhacaya colaado isdaba joog ah, ayaa rajeynaya in tallaabooyin dhab ah loo qaado dhismaha nabad waarta iyo dib-u-heshiisiin qaran.
