Muqdisho (Dawan ) – Bangiga Dhexe ee Soomaaliya ayaa toddobaadkii hore ku dhawaaqay amar cusub oo lagu xadidayo dhoofinta sanadlaha ah ee lacagta caddaanka ah ee Doollarka Mareykanka,
isagoo u oggolaanaya kaliya $15 milyan bangigiiba in ay dibadda u dhoofiyaan, tallaabo loogu talagalay in lagu yareeyo qulqulka lacageed ee baxaya islamarkaana lagu xalliyo walaaca sii kordhaya ee la xiriira yaraanta doollarka gudaha.
Wareegto rasmi ah oo loo diray hay’adaha maaliyadeed ee shatiga haysta ayaa lagu sheegay:
“Bangiyada ganacsiga waxaa laga mamnuucay inay ka baxaan xadka $15 milyan oo doollar ah sanadka, taasoo ku saabsan lacag caddaan ah oo si toos ah dalka looga dhoofiyo hawada ama qaabab kale.”
Tallaabadan ayaa qeyb ka ah jawaab siyaasadeed oo degdeg ah oo la xiriirta “adkeyn ballaaran oo lagu arkay helitaanka doollarka gudaha”, sida ay sheegeen saraakiisha lacageed, arrintaasoo walaac ka dhalisay dhaqaalaha Soomaaliya oo si weyn ugu tiirsan badeecado dibadda laga keeno.
Cadaadis Kasoo Baxaya Dhoofka Lacagta Caddaanka ah
Soomaaliya waxay muddo dheer ku shaqeyneysay nidaam dhaqaale oo si weyn ugu tiirsan doollarka Mareykanka, iyadoo saddex ilood muhiim ah oo lacag adag ah ay muhiim u yihiin:
• Xawaaladaha ka yimaada qurbojoogta (lagu qiyaaso $1.3–$1.7 bilyan sanadkii)
• Gargaarka caalamiga ah
• Dakhliga dhoofka oo yar (ka hooseeya $300 milyan sanadkii)
Inkasta oo xawaaladaha ay dalka usoo diraan lacag badan, haddana doollarka caddaanka ah si toos ah uguma soo dhaco gudaha Soomaaliya.
Lacagta badankeed waxa lagu kaydiyaa Dubai halkaas oo shirkadaha xawaaladaha Soomaalida ay saldhigyo ku leeyihiin, halka gudaha lagu isticmaalo lacag aan caddaan ahayn balse la qiimeeyay.
Baarayaal suuqa ka faalooda ayaa sheegay in xaaladdu ay ka sii dartay sannadihii u dambeeyay kadib markii Ziraat Bank – bangi laga leeyahay Turkiga oo ka shaqeeya Soomaaliya – uu suuqa yimid. Bangigan ayaa bixiyay adeegyo SWIFT ah oo jaban oo degdeg ah, taasoo ku dhiirrigelisay ganacsatada waaweyn inay lacag ku shubtaan gudaha, kadibna lacagtaasi si toos ah looga saaro dalka iyadoo loogu talagalay iibsiyada dibadda — lacagtan ayaa lagu qiyaasay $70 milyan bishii.
Faragelinta Bangiga Dhexe
Mas’uuliyiinta Bangiga Dhexe ayaa sheegay in qulqulkaas lacageed ee aan la xakameynin uu cadaadis xooggan saaray helitaanka doollarka gudaha, taasoo keentay in Bangigu tallaabo qaado.
“Amarkani wuxuu ka shaqeynayaa in la ilaaliyo maaraynta lacageed ee mas’uulka ah, in la yareeyo dharbaaxyada nidaamka maaliyadeed oo dhan, iyo in la damaanad qaado xasilloonida suuqyada muhiimka ah,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay Bangiga Dhexe.
Tallaabadani waxay si toos ah u joojineysaa wareeg dhaqaale oo aan waaraayn, halkaas oo doollarka caddaanka ah aan dalka soo gelin, balse kan jirana uu sii baxayo — iyadoon jirin hab rasmi ah oo lagu buuxinayo.
Soo Noqoshada Xawaaladaha oo La Filayo
Iyada oo xayiraaddani dhaqan gashay, khubarada dhaqaalaha ayaa saadaalinaya in ganacsatada iyo dadweynaha ay dib ugu laaban doonaan nidaamyadii xawaaladaha dhaqameed si ay u daboosho baahida lacagaha caalamiga ah.
“Bangiyada rasmiga ah ma awoodi doonaan inay qabtaan lacagaha waaweyn ee degdegga ah iyadoo xadka la saaray. Tani waxay xawaaladaha mar kale ka dhigeysaa kuwo soo jiidasho leh,” ayuu yiri Axmed Adde, la-taliye maaliyadeed oo madax-bannaan ah oo jooga Muqdisho.
Hase yeeshee, arrintan waxay sidoo kale wiiqi kartaa dadaallada dowladda ee lagu xoojinayo nidaamka bangiyada rasmiga ah iyo ku dhaqanka heerarka maaliyadeed ee caalamiga ah.
Tani waa mid ka mid ah faragelintii ugu xoogganayd ee uu Bangiga Dhexe ee Soomaaliya ku sameeyo nidaamka maaliyadeed sannadihii u dambeeyay. Si kastaba ha ahaatee, khubarada ayaa ka digaya in haddii aan la helin habab rasmi ah oo lacagaha caddaanka ah dib loogu soo celiyo dalka, dhibaatada lacageed ee jirta ay sii socon doonto.
Bangiga Dhexe weli ma uusan shaacin haddii la qorsheynayo tallaabooyin dheeraad ah — sida ku qasbidda in xawaaladaha dibadda lagu soo diro lacag caddaan ah ama xadidaadda wareejinta lacagaha bangiyada ganacsiga ee dibadda.
Haatan, xadka $15 milyan ee sanadlaha ah ayaa la filayaa inuu noqdo xasillooniye ku meel gaar ah — si uu u siiyo waqti lagu hirgeliyo isbeddelo waaweyn oo dhinaca lacageed iyo miisaaniyadeed ah.
