Marka ciyaarta siyaasadda Soomaaliya ee mareyso waqtiga adag, waxaa jira shaqsi gaar ah oo aan indha laga qarsan karin, kaas oo si dhaqso leh uga dhex muuqda doorka ugu muhiimsan ee go’aan qaadashada. Axmed Moalim Fiqi, oo ah, dhexda xasaradaha istiraatiijiga ah ee Soomaaliya, iyo hub muhiim ah oo uu adeegsado Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.
Isbeddelkii ugu dambeeyay ee siyaasadeed, Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa mar kale rogay magac la yaqaan oo lagu kalsoon yahay: Axmed Moalim Fiqi. 27-kii Abriil 2025, Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda, Xamse Cabdi Barre, ayaa ku dhawaaqay magacaabista Fiqi ee Wasiirka cusub ee Difaaca — tallaabo caddeyneysa sumcadda Fiqi oo ah hubka lagu kalsoon yahay ee Madaxweynaha, isla markaana ah mid si fudud looga isticmaali karo goob kasta.
Safarka siyaasadeed ee Fiqi muddo saddex sano ah wuxuu u muuqdaa sida buug-tixraac ee dib-u-qaabeynta istiraatiijiga. Laga bilaabo Wasiirka Arrimaha Gudaha (2022–2024), ilaa Wasiirka Arrimaha Dibadda (2024–2025), iyo hadda Wasiirka Difaaca Soomaaliya, Fiqi waxaa si joogto ah loogu wareejiyay xilal xasaasi ah xilliyo muhiim ah. Magacaabistiisa ayaa si cad u muujinaysa hal arrin: marka xasaradaha sareeyaan, Fiqi ayaa loo diraa hore.
Xilligii uu ahaa Wasiirka Arrimaha Gudaha, Fiqi wuxuu ka shaqeynayay dib-u-dhiska xiriirka daciifka ah ee federaalka Soomaaliya, isagoo guddoominayay dadaallada dib-u-heshiisiinta iyo ka shaqeynta khilaafaadka u dhexeeya dowlad-goboleedyada awoodda leh sida Puntland. Siyaasaddiisa deggan laakiin adag ayaa ka caawisay inay joogteeyaan dheellitirka xasaasiga ah ee federaalka. Wasiirka Arrimaha Dibadda, wuxuu hoggaaminayay hindisyada Soomaaliya ee geesinimada leh ee Qaramada Midoobay, isagoo ka helay kursi taariikhi ah Golaha Ammaanka, wuxuuna si muran leh u riixay in la joojiyo howlgallada siyaasadeed ee UNSOM. Sidoo kale, wuxuu qaadanayay mowqif adag oo ka dhan ah heshiiska Itoobiya ee Somaliland, isagoo muujinayay diyaar u ahaanshiyaha in si diblomaasiyadeed — ama haddii loo baahdo, millatari — loo difaaco madax-bannaanida Soomaaliya.
Hadda oo uu ku jiro Difaaca, Fiqi wuxuu la wareegayaa xil ka tirsan dagaalka ugu weyn ee Soomaaliya ee ka dhanka ah al-Shabaab. Magacaabistiisa ayaa timid iyadoo cadaadisyada amni ay kordhayaan, iyadoo Alshabaab weerarro halis ah ka geystaan meelaha ku dhow caasimadda. Go’aanka Xassan Sheekh wuxuu muujinayaa kalsooni uu ku qabo asalka Fiqi ee amniga, oo uu ku jiro xil hore oo uu ka soo qabtay madaxda hay’adda sirdoonka Soomaaliya (NISA).
Mucaaradka waxay ku doodayaan in is-beddeladan degdegga ah ay muujinayaan in aan la helin horumar joogto ah oo hay’adeed. Si kastaba ha ahaatee, taageerayaashu waxay u arkaan is-beddelka Fiqi inuu yahay caddeyn muujinaysa karti iyo daacadnimo kuwaas oo ah dabeecado aad ugu yar siyaasadda Soomaaliya.
Naaneysta “halkaan imow, Halkaas tag” waxaa Fiqi ku habboon, ma aha iney tahay eedayn, balse waxaa la aqoonsan yahay doorkiisa gaarka ah: ninka la aamini karo inuu xariiqada ilaaliyo marka xasaradaha qaran ay soo ifbaxaan. Miiska shaxda ee siyaasadda Soomaaliya.
Marka loo eego Wasiirka Difaaca, waxqabadkiisa wuxuu noqon doonaa mid go’aamiya, ma aha oo kaliya hawlgallada millatari, Balse Mar kale, Axmed Moalim Fiqi ayaa loo baahan yahay inuu difaaco waqtigaan guriga burburka ku socda ee Soomaaliya si dhab ah.
