Dowladda UK ayaa ku dhawaaqday in ay £5 milyan oo gargaar ah ugu deeqday Soomaaliya si wax looga qabto abaarta sii xumaaneysa ee saameysay malaayiin qof. Deeqdan ayaa ka dambeysay warbixin walwal leh oo ay soo saartay Hay’adda Maareynta Masiibooyinka Soomaaliya (SoDMA), taas oo ifisay xaaladda ba’an ee bini’aadantinimo ee ka taagan dalka.
Abaarta Iyo Saamaynta Adag Ee Ay Keentay
Sida lagu sheegay warbixinta SoDMA, xilli-roobaadka Deyrta ee 2024 ayaa sidii la filaayay u da’i waayay sababo la xiriira saameynta La Niña, taas oo sababtay hoos u dhac weyn oo roobabka ah. Gobollada sida daran u saameysay oo ay ka mid yihiin Gedo, Hiiraan, Bay, Bakool, Mudug, iyo Togdheer ayaa wajahaya biyo yari ba’an, dhul daaqsimeedyo dhammaaday, iyo barakac ballaaran.
Warbixintu waxay xustay in 5.98 milyan oo qof ay u baahan yihiin gargaar degdeg ah, halka 3.2 milyan oo kale ay si toos ah u saameysay abaarta. Sidoo kale, khasaaraha xoolaha oo lagu qiyaasay 1.4 milyan ayaa ku sii xumeeyay xaaladda nololeed ee dadka xoola-dhaqatada ah.
Deeqda UK Oo Loo Qorsheeyay Gargaar Degdeg Ah
Deeqda £5 milyan ee UK, oo loo mariyo Guddiga Laanqayrta Cas ee Caalamiga ah (ICRC) iyo Laanqayrta Cas ee Soomaaliya, ayaa diiradda saari doonta caawinta dadka xaaladaha ugu daran ku sugan. Qorshaha deeqda ayaa ka kooban:
- Cunto Gargaar Degdeg Ah: In cunto la gaarsiiyo bulshada ku jirta heerka IPC 4 (Degdeg ah).
- Biyo Nadiif Ah: In la hubiyo in dadka ay helaan biyo nadiif ah xilli ay jirto biyo yaraanta daran.
- Adeegyada Caafimaadka: In la taageero barnaamijyada nafaqeynta iyo adeegyada caafimaadka ee bulshada nugul.
Guddoomiyaha SoDMA, Maxamuud Muxumed Moalim, oo la hadlay dawań TV, ayaa yiri:
“Dowladda Ingiriiska iyo dadkeeda waxay garab istaageen Soomaaliya xilliyada adag. Waa farxad in ay noqdaan kuwii ugu horreeyay ee ka jawaaba qeylo-dhaanteenii. Helitaanka gargaar degdeg ah wuxuu badbaadin karaa nolosha ku dhowaad lix milyan oo qof oo si toos ah u saameysan abaarta. Waxaan ka codsaneynaa saaxiibadeen caalamka in ay raacaan dariiqan oo ay naga caawiyaan badbaadinta nolosha halista ku jirta.”
Codsi Ku Wajahan Beesha Caalamka
SoDMA ayaa baaq degdeg ah u dirtay beesha caalamka, iyadoo ka codsatay taageero dheeri ah si wax looga qabto saameynta abaarta.
“Abaarta ayaa saameysay 13 gobol, waxaana ku barakacay in ka badan 200,000 oo qof oo raadinaya biyo, cunto, iyo daaq,” ayay ku xustay SoDMA warbixinteeda. “Dagaallada kheyraadka ku saleysan ayaa xaaladda uga sii daray, waxaana lagama maarmaan ah taageero xoog leh oo caalami ah si loo badbaadiyo nolosha iyo dib loogu dhiso noloshii bulshada.”
Taageerada Ballaaran Ee UK
Deeqda loo qoondeeyay Soomaaliya waxay qayb ka tahay £61 milyan oo gargaar caalami ah oo UK ay ugu tala-gashay in lagu taageero xaaladaha bini’aadantinimo ee ka jira Bariga Dhexe, Afrika, iyo Aasiya. Wasiirka Horumarinta ee UK, Anneliese Dodds, ayaa xustay sida dowladdu ugu heelan tahay hoggaaminta arrimaha bini’aadantinimo, iyadoo tiri:
“Anagoo ka jawaabayna caqabadaha ugu daran adduunka, waxaan badbaadinaynaa nolosha, xoojinayna adkeysiga, kana hortageynaa sababaha asaasiga ah ee xasillooni-darrada.”
Deeqda UK ee Soomaaliya ayaa rajo weyn gelinaysa malaayiinta qof ee ay abaartu saameysay, hase yeeshee warbixinta SoDMA waxay muujisay baahida degdegga ah ee loo qabo taageero joogto ah oo caalami ah si loo yareeyo dhibaatada hadda jirta iyo loo kobciyo adkeysiga mustaqbalka.
