Warbixin cusub oo ay soo saartay Somali Public Agenda (SPA) ayaa muujineysa in Maamulka Gobolka Banaadir uu ku shaqeeyo nidaam maamul canshuur oo u muuqda nidaam magdhow ah, halka dakhliga dadweynaha uu si weyn ugu adeegayo mushaharka gudaha ee maamulka, halkii uu faa’iidadiisa ay shacabka dib ugu soo laaban lahayd.
Warbixinta la soo saaray bishaan Luulyo 2025 oo cinwaankeedu yahay “Daraasadda Dakhliga Canshuuraha ee Maamulka Gobolka Banaadir,” ayaa sheegtay in maamulka gobolka uu aruuriyay $58.5 milyan oo doolar oo canshuur ah sanadkii 2024, hase yeeshee 85% oo ka mid ah miisaaniyada uu maamulka isticmaalay oo ahayd $68 milyan, waxaa loo isticmaalay mushaharka 3,000–3,400 shaqaale. Tani waxay ka dhigan tahay in kaliya 15% loo reebay horumarka ama adeegyada kale, iyadoo aan la hayn wax caddeyn ah oo muujinaya in lacagahaan lagu hagaajiyay kaabayaasha bulshada, sida: caafimaadka, ama waxbarashada.
Warbixintu waxay Xiriirineysaa Ururinta Canshuuraha ee Banaadir, Nidaamka Magdhowga ee Soo Kordhaya:
SPA ayaa ka digtay in nidaamku uu ka faa’iideysto maamulka, halkii uu ka faa’iideysan lahaa bulshada. “Qaybta ugu weyn ee dakhliga canshuuraha ee Maamulka Gobolka Banaadir waxaa loo isticmaalaa mushaarka halkii loo adeegsan lahaa maalgelinta adeegyada bulshada,” ayaa lagu sheegay warbixinta.
In kasta oo maamulka uu canshuur ka ururiyo magaalada oo dhan—oo ay ku jiraan canshuuraha dhulka iyo hantida—deegaanka ayaa wali ku bixiya adeegyo muhiim ah sida ururinta qashinka, helitaanka biyo, iyo qalabka dugsiyada. Ururinta qashinka waxaa maamusha shirkad gaar loo leeyahay oo la yiraahdo Ifi Waste Management, oo guryaha ka qaada $5–$10 bil kasta.
Maamulka Gobolka Banaadir ma laha qaab sharci ah oo loogu talagalay ururinta canshuuraha waxayna ku shaqeysaa iyadoo adeegsanaysa tilmaamaha guddoomiyaha markaa talada haya, halkii ay jiri lahayd sharci rasmi ah. SPA waxay arrintan u aqoonsatay inay tahay caqabad weyn oo ah isla xisaabtan la’aanta kormeerka, taasoo oggolaanaysa helgelinta canshuuraha iyada oo aan jirin wax kormeer ah ama faa’iido muuqata oo loogu talagalay dadweynaha.
Warbixintu sidoo kale waxay iftiimisay maqnaanshaha nidaamka maaraynta maaliyadda dadweynaha (PFM), daahfurnaan la’aanta miisaaniyadaha la soo bandhigay, iyo kala qaybsanaanta ururinta canshuuraha oo ku fidsan waaxyo kala duwan iyo shirkado gaar loo leeyahay. Dadweynuhu waxay soo sheegeen cadaadis, jahwareer, iyo inaanay jirin wax dib-u-eegis ah oo loogu talagalay cabashooyinka.
SPA waxay ku soo gabagabeysay in qaabka Maamulka Gobolka Banaadir ee hadda jira uu ka tarjumayo maamul qabto dano gaar ah (Bureaucratic Capture), halkaas oo lacagaha dadweynaha lagu isticmaalayo gudaha, iyadoo adeegyada bulshada la iska indhatirayo. Waxay soo jeedisay in la sameeyo isbeddel sharci, hufnaan maaliyadeed, iyo maalgashi lagu sameeyo adeegyada aasaasiga ah si loo soo celiyo kalsoonida bulshada.
Iyadoo la filayo in dakhliga uu dhaafi doono $100 milyan dhammaadka 2025, SPA ayaa uga digtay in haddii aan la sameynin isbeddel, saldhigga canshuuraha ee Maamulka Gobolka Banaadir oo sii fidaya uu xoojiyo nidaam “maaliyad ahaan firfircoon laakiin hay’ad ahaan maran.”